راه نـجــاتـی نـیـسـت!

زهرا مازندراني

ارزش دلاری بازار بورس در همین تاریخ با ۲۰ اسفند ۱۳۸۹ برابری کرد. به این صورت که ۲۰ اسفند سال ۱۳۸۹ قیمت هر دلار در بازار آزاد برابر بود با ۱‌ هزار و ۱۵۰ تومان  در حالی‌که در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۴۰۳ قیمت دلار بازار آزاد به ارزش ۹۲ هزارو ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.

بازار بورس ایران این روزها در شرایط پیچیده و پرچالشی قرار دارد که به شدت تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و تصمیمات کلیدی دولتی است. در حالی که بازارهای رقیب در حال تجربه سوددهی‌های چشمگیر هستند، بورس همچنان درگیر مشکلات و نوساناتی است که باعث نگرانی سرمایه‌گذاران شده است.

آیا افزایش نرخ ارز راه نجات بورس ایران است یا تهدیدی جدی برای آن؟

در یک‌سال گذشته، شاهد رشد نابرابر بازارهای مختلف در ایران بوده‌ایم. بازارهایی مانند طلا، مسکن و ارز با رشد چشم‌گیری همراه بودند، در حالی که بازار سهام برای بسیاری از سرمایه‌گذاران زیان‌زا بوده است. نکته‌ای که در این بین باید توجه کرد این است که در گذشته، افزایش نرخ ارز همواره به نفع بازار بورس بوده و رشد ارز، به ویژه دلار، با افزایش شاخص‌های بازار سرمایه همراه شده است.

این تغییرات زمانی اثرگذارتر هستند که نرخ تورم و قیمت دلار در بازار به عنوان فاکتورهای مؤثر شناخته می‌شوند. با این حال، این روند می‌تواند تنها در شرایطی ادامه پیدا کند که بحران‌های سیاسی یا افزایش تهدیدات جنگی به وقوع نپیوندد. چرا که در مواقع بحران، بازار سهام با کاهش شدیدی مواجه می‌شود.

پس از سال ۱۳۹۷، بورس ایران بیشتر به یک بازار متاثر از تورم تبدیل شده و قیمت دلار در این میان تأثیر مستقیمی بر قیمت سهام دارد. اگر روند افزایش دلار همچنان ادامه یابد و نرخ بهره ثابت بماند، این احتمال وجود دارد که بازار سرمایه از وضعیت کنونی خود فراتر رفته و رشد کند. اما در صورتی که افزایش دلار متوقف شود یا بحران‌های سیاسی وارد بازار شوند، احتمال رکود و سقوط بورس وجود دارد.

نرخ بهره و ورود جریان نقدینگی به بازار؛ دو عامل سرنوشت‌ساز

علاوه بر افزایش نرخ ارز، نرخ بهره و جریان ورود پول به بازار سرمایه نیز از دیگر فاکتورهای مهم برای تحلیل وضعیت بورس هستند. بورس ایران به شدت تحت تأثیر تغییرات نرخ بهره قرار دارد و در سال‌های اخیر، این موضوع به دغدغه اصلی بسیاری از فعالان بازار تبدیل شده است.

اگر نرخ بهره کاهش یابد، بازار سهام می‌تواند تحولی چشمگیر را تجربه کند. اما تحقق این امر تنها در‌صورتی ممکن است که شرایط اقتصادی و نرخ تورم در وضعیت کنترل‌شده قرار داشته باشد. در حال حاضر، عدم تصمیم‌گیری قطعی در خصوص نرخ بهره و نوسانات آن باعث شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران احتیاط بیشتری در ورود به بازار به خرج دهند.

در کنار نرخ بهره، یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر بورس، ورود نقدینگی به بازار است. در صورتی که سرمایه‌های خارجی و داخلی وارد بازار سرمایه شوند، بورس می‌تواند شاهد رشد خوبی باشد. ورود این نقدینگی‌ها به همراه جذابیت‌های ناشی از افزایش نرخ ارز، می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در بازار سهام کمک کند.

چالش‌های سیستم ارزی و فساد؛ مسیر رشد بورس در معرض تهدید

یکی از مشکلات اصلی بورس ایران، سیستم ارزی کشور است. به منظور کنترل تورم و جلوگیری از بحران‌های ارزی، دولت در حال ایجاد ارز توافقی است که ارز را با قیمت پایین‌تری نسبت به بازار در اختیار واردکنندگان قرار می‌دهد.

این تصمیمات به نظر می‌رسد که در کوتاه‌مدت طرفداران زیادی داشته باشد، اما در بلندمدت می‌تواند باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار بورس شود. برای رفع این مشکل، لازم است که یک سیستم ارزی شفاف‌تر و مطابق با شرایط واقعی بازار ایجاد شود. چنین سیستمی می‌تواند به رونق بازار بورس کمک کند و مانع از فساد و مشکلات موجود شود.

آینده بورس ایران پس از استیضاح وزیر اقتصاد؛ آیا تغییرات بزرگ در راه است؟

یکی از رویدادهای تأثیرگذار بر بازار سرمایه، استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد بود که انجام شد. برخی کارشناسان معتقدند که توجه بیش از حد به استیضاح وزیر ممکن است موجب نادیده گرفتن عوامل اصلی‌تر و تاثیرگذارتر بر وضعیت بازار شود. هرچند استیضاح وزیر اقتصاد در کوتاه‌مدت تأثیراتی بر روان بازار خواهد گذاشت، اما در بلندمدت، سیاست‌های پولی، نرخ ارز و نرخ بهره هستند که تعیین‌کننده اصلی سرنوشت بازار خواهند بود.

در دوران وزارت همتی، بورس تهران رشد خوبی را تجربه کرده و شاخص کل از یک میلیون و ۹۷۰ هزار واحد به ۲ میلیون و ۹۴۴ هزار واحد رسید. با این حال، پس از استیضاح وی، هنوز مشخص نیست که این روند ادامه خواهد یافت یا بازار وارد یک دوره رکودی جدید خواهد شد.

چشم‌انداز بلندمدت بازار بورس ایران؛ بحران‌ها و فرصت‌ها

در بلندمدت، بازار بورس ایران با چالش‌های اقتصادی زیادی روبه‌رو خواهد بود که بسیاری از آنها ناشی از سیاست‌های داخلی و تحولات بین‌المللی هستند. بازار در حال حاضر چشم‌انداز روشنی ندارد و باید منتظر تغییرات اساسی در استراتژی‌های اقتصادی کشور باشیم. بحران‌هایی نظیر ناترازی انرژی، کسری بودجه، کاهش بهره‌وری تولید، کاهش صادرات نفت و تحریم‌های بین‌المللی، همگی عواملی هستند که می‌توانند فشار زیادی به بورس وارد کنند.

با این حال، در کوتاه‌مدت، بازار ممکن است از هر نوسان منفی ناشی از ارزپاشی به عنوان فرصتی برای پوشش کاهش ارزش ریال بهره‌برداری کند. اما در بلندمدت، بحران‌های اساسی‌تر و چالش‌های بزرگ‌تری در انتظار بورس خواهند بود.

آینده مبهم بورس ایران؛ مسیری پرخطر یا راهی به سمت رشد؟

در شرایط کنونی، بازار سرمایه ایران در موقعیتی حساس و سرنوشت‌ساز قرار دارد. عوامل مهمی چون افزایش نرخ ارز، نرخ بهره و جریان ورود پول به بازار می‌توانند آینده بورس را رقم بزنند. در صورتی که این عوامل به نفع بازار حرکت کنند، بورس ایران می‌تواند به روند صعودی خود ادامه دهد. اما اگر بحران‌های سیاسی و اقتصادی، فساد ارزی و تصمیمات اشتباه اقتصادی ادامه یابند، بورس ایران ممکن است وارد رکود شدید شود. تنها زمان نشان‌ خواهد داد که کدام یک از این مسیرها برای بورس ایران در پیش است.