شمارش معکوس اروپا با مکانیزم «ماشه» آغاز شد

بریتانیا، فرانسه و آلمان، با استناد به تخطی‌های «قابل‌توجه» ایران از توافق هسته‌ای، به‌طور رسمی سازوکار ماشه را فعال کرده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی منجر شود.

بر اساس این مکانیزم، اگر شورای امنیت طی این مهلت یک‌ماهه تأیید نکند که ایران به تعهدات برجامی‌اش پایبند بوده، تحریم‌هایی شامل محدودیت‌های تسلیحاتی، مسدود شدن دارایی‌ها و ممنوعیت‌های مسافرتی به‌طور خودکار اعمال خواهد شد.

در واکنش، عباس عراقچی، این تصمیم را «ناعادلانه و بی‌پایه» خواند و تأکید کرد تهران پاسخی متناسب برای دفاع از منافع ملی خواهد داد. از سوی دیگر، اروپا شرط تداوم مذاکرات را بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است؛ مأمورانی که پس از حملات اخیر به تأسیسات هسته‌ای ایران، موقتاً خاک کشور را ترک کرده بودند.

این تصمیم اروپایی‌ها با محاسبه‌ای دقیق اتخاذ شده؛ آنها قصد دارند پیش از آغاز ریاست روسیه بر شورای امنیت، که از ۱۰ مهر شروع می‌شود، تکلیف پرونده ایران را روشن کنند.

در آمریکا نیز همچنان سیاست فشار حداکثری بر ایران ادامه دارد. مارکو روبیو، وزیر خارجه جدید، در بیانیه‌ای حمایت کشورش از فعال‌سازی ماشه را اعلام کرد. دونالد ترامپ نیز، که در دور جدید ریاست‌جمهوری‌اش با قدرت بیشتری بازگشته، این اقدام را مکمل راهبرد دیپلماسی واشنگتن دانسته است.

اما ایران در مقابل، اروپا را به نقض توافق متهم کرده و حتی تهدید به خروج از معاهده NPT کرده است؛ معاهده‌ای که چارچوب‌های بازرسی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها را تعیین می‌کند.

با وجود تنش‌ها، روزنه‌هایی از گفت‌وگو همچنان باقی مانده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرده که مذاکرات درباره بازگشت به بازرسی‌های کامل در سایت‌های هسته‌ای فردو، اصفهان و نطنز در جریان است. تیمی از بازرسان نیز اخیراً از نیروگاه بوشهر بازدید کرده‌اند.

گروسی تأکید کرده اگرچه آسیب‌های زیادی به تأسیسات وارد شده، اما بخشی از زیرساخت‌ها هنوز قابل استفاده هستند. او همچنین احتمال گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا را منتفی ندانسته و گفته در صورت وجود اراده سیاسی، توافقی معنادار همچنان در دسترس است.

در این میان، ایران نیز تمایل خود برای ورود به مذاکرات «منصفانه» را اعلام کرده اما هشدار داده در صورتی که تصور شود مذاکره راهی برای تحمیل همان خواسته‌هایی است که با حمله نظامی محقق نشد، گفت‌وگویی در کار نخواهد بود.