سیاست سخت‌گیرانه بانک مرکزی در بازار باز ادامه دارد

داده‌های منتشرشده از عملکرد بانک مرکزی در بازار پول طی هفته منتهی به ۹ شهریورماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که مجموع سفارش‌های ریپو (عملیات توافق بازخرید) در بیستمین حراج بازار باز سال جاری به رقم بی‌سابقه ۴۵۸ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسید. با این حال، تنها ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از این درخواست‌ها مورد پذیرش قرار گرفت که معادل ۵۴.۵ درصد کل سفارش‌ها است؛ کمترین میزان پذیرش از مهرماه ۱۴۰۳ تاکنون.

عقب‌نشینی بانک مرکزی از تزریق نقدینگی

بررسی روندها نشان می‌دهد در حالی که تقاضای بانک‌ها در بازار باز برای چهارمین هفته پیاپی رشد کرده، تزریق منابع توسط بانک مرکزی کاهش یافته و به کف ۷ ماهه رسیده است. این در حالی است که در همین هفته، رقم ریپوهای سررسیدشده حدود ۲۶۱ هزار میلیارد تومان بوده که بانک‌ها موظف به بازپرداخت آن شدند.

این اختلاف بین تقاضا و تامین مالی، فشار مضاعفی بر بانک‌ها وارد کرده و آن‌ها را به استفاده بیشتر از ابزار «اعتبارگیری قاعده‌مند در بازار شبانه» سوق داده است.

رشد ۱۵۲ درصدی استقراض شبانه بانک‌ها

در هفته منتهی به ۹ شهریور، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی مجموعاً ۷۸ هزار و ۵۷۰ میلیارد تومان از بانک مرکزی وام شبانه دریافت کرده‌اند؛ آن هم با نرخ ۲۴ درصدی که سقف دالان نرخ سود به شمار می‌رود. این رقم نسبت به هفته گذشته بیش از ۲.۵ برابر افزایش داشته و نشان از افزایش نیاز شدید شبکه بانکی به نقدینگی دارد.

بازار باز چیست و چرا اهمیت دارد؟

بازار باز یکی از ابزارهای اصلی بانک مرکزی برای اجرای سیاست‌های پولی است. در این بازار، بانک‌ها با استفاده از عملیات ریپو، اوراق بهادار خود را به صورت موقت به بانک مرکزی واگذار کرده و در ازای آن نقدینگی دریافت می‌کنند. پس از پایان دوره توافق، بانک‌ها این اوراق را با نرخ سود مشخص بازخرید می‌کنند.

نتیجه‌گیری: سیاست انقباضی ادامه دارد

ترکیب کاهش مداوم تزریق منابع در بازار باز و افزایش اعتبارگیری شبانه با نرخ بالا، نشانه روشنی از تداوم رویکرد انقباضی بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی و مهار تورم است. با این حال، افزایش شکاف بین نیاز بانک‌ها و منابع در دسترس می‌تواند بر نرخ سود بین‌بانکی و در نهایت بر وضعیت تسهیلات‌دهی تأثیرگذار باشد.