بازرگانی «کـارزان مـهـر‌» چشم میلانی‌ها را به فرش دستباف ایران روشن کرد

گرچه در مورد صادرات ۲ میلیارد دلاری دهه ۷۰ مسائل مختلفی نظیر بیش‌اظهاری صادرکنندگان برای بهره‌مندی از مشوق‌های صادراتی مطرح است و نمی‌توان به این رقم اتکا کرد، اما آمارهای فرش دستباف در ۲ سال اخیر نسبت به میانگین ۵۰۰ میلیون دلاری صادرات سالانه در ۱۰ ساله پیش از تحریم نیز بیانگر سقوط جدی است، در حقیقت ایران در ۲ سال گذشته یک دهم سال‌های قبل تحریم فرش صادر کرده است. در همین رابطه بی‌مناسبت ندیدیم تا پای صحبت‌های محمدامین راینی، تاجر فرش دستباف و عضو اتاق بازرگانی ایران ، سوئیس و ایتالیا که به‌واسطه مدیرعاملی شرکت کارزان فرش دستباف ایرانی به جهان معرفی کرده است بنشینیم با هم ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانیم:

چه مدت است که در حوزه صادرات فرش دستباف فعالیت دارید؟
حدود یک سال است که شرکت ما در حوزه صادرات فرش دستباف ایران ورود کرده و این اتفاق با کمک شایان اتاق بازرگانی ایران ایتالیا و بعد از سفر به رم ایتالیا و مذاکرات با چند شرکت و گالری هنری در جهت خرید فرش دستباف ایران،کلید خورد.
در حال حاضر به کدام کشورها صادرات انجام می‌دهید؟
در حال حاضر عمده صادرات ما به کشور ایتالیا است ولی در صدد این هستیم که با چند کشور اروپایی دیگر همچون سوئیس، اتریش و یونان هم با توجه به ارتباط‌هایی که گرفتیم و نمونه‌هایی که ارسال کردیم که مورد استقبال قرار گرفت، به‌زودی با این کشور‌ها همکاری کنیم.
چه عواملی باعث موفقیت شما در بازارهای بین‌المللی شده است؟
‎هنگام گسترش در سطح بین‌المللی، مشاغل باید مطمئن شوند که استراتژی بازاریابی جهانی آنها با اهداف کلی بازاریابی آنها مطابقت دارد. هر شرکتی نمی‌تواند «محصول به دنیا بفروشد» عدم آگاهی در زمینه بازاریابی بین‌المللی باعث شکست شرکت می‌شود. دانستن این‌که مشتریان شما چه می‌خواهند و چه کسانی هستند کافی نیست. هنگام انجام بازاریابی بین المللی مواردی مانند تفاوت‌های فرهنگی، زبان، رویدادهای محلی، تعطیلات فصلی برای موفقیت بسیار مهم است.
کدام کشورها بیشترین تقاضا را برای فرش دستباف ایرانی دارند؟
امارات متحده عربی هم اکنون بزرگترین کشور واردکننده فرش دستباف از ایران است و آلمان در رتبه دوم در زمینه واردات فرش دستباف بعد از امارات قرار گرفته است و بعد از امارات و آلمان کشور‌های لبنان، ایتالیا، ژاپن، سوئد، کانادا، قطر، سوئیس و انگلستان نیز رتبه‌های سوم تا دهم واردکنندگان فرش ایرانی را در ۸ ماهه نخست امسال به خود اختصاص داده‌اند.
چه سبک‌ها و طرح‌هایی در بازارهای مختلف محبوب‌تر هستند؟
محبوب‌ترین طرح‌های فرش دستباف ایران ‎ طرح‌های آثار باستانی که شامل تمام طرح‌های الهام گرفته شده از بناهای تاریخی ساخته شده مانند طرح‌هایی از بناهایی مانند مسجد شیخ لطف‌اله، تخت جمشید، مسجد امام، طاق بستان و ‎طرح‌های اسلیمی در فرش دستباف هستند.
‎همانطور که از اسم آن مشخص است این طرح از نقوش اسلیمی است که خود این نقش‌های اسلیمی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین این نقش‌های اسلیمی، نقش اسلیمی دهان اژدها است. و طرح‌های بته جقه‌ای در فرش دستباف بسیار طرفدار دارد همچنین طرح‌هایی از نقوش حیوانی و شکارگاهی و نقوش طبیعی و هندسی نیز بسیار بازارپسند هستند.
خریداران خارجی چه انتظاراتی از کیفیت و ویژگی‌های فرش ایرانی دارند؟
انتظار مشتری‌های دیگر کشور‌ها از فرش دستباف ایران از نحوه کیفیت و رنگبندی و الگوهای فرش ایرانی و طرح‌های منحصر به فرد آن است. فرش ایرانی اصالت دارد از جایی تقلید نمیکند و همواره در کیفیت هم زبانزد است. اگر یک بوته را در فرش می‌بینیم با بوته و گل بعدی تقارن دارد. این اصالت فرش ایرانی است. فرش‌های دستباف و اصیل ایرانی از نخی ساخته می‌شود که در قدیم، توسط خود فرش‌باف از بز، پنبه و ابریشم خالص تهیه می‌شد، رنگ می‌شد و سپس آماده اتصال به دارقالی بود. این چیزی است که در دنیا زبانزد است.
مهم‌ترین موانع و چالش‌های صادرات فرش ایرانی چیست؟
یک چالش اصلی برای تمام کالاهای صادراتی وجود دارد، آنهم سیاست‌های ارزی نامناسب مانند پیمان‌سپاری ارزی و مشکلات انتقال پول است که صادرات را دشوار کرده است و معضل بزرگی است برای صادر کننده و در کنار این چالش‌ها مشکلات بازاریابی و حضور ضعیف در بازارهای هدف، نبود برندهای قوی و جهانی برای فرش ایرانی و کاهش مشارکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌دلیل هزینه‌های بالا و سیاست‌های ارزی محدودکننده نیز مزید بر علت شده است.
همچنین باید تأکید کرد که فرش دستباف به‌دلیل پایین بودن هزینه اشتغالزایی و ارزآوری بی‌قید و شرط با سایر صنایع ایرانی متفاوت است اما برای صادرات آن موانعی وجود دارد که به چندین مورد آن اشاره خواهم کرد: از دست رفتن حجم بالای فروش در بازارهای اروپایی و آمریکایی با اعمال شدن تحریم‌ها علیه ایران، عرضه شدن فرش‌های بی کیفیت و ارزان قیمت کشورهای چین و هندوستان با عنوان فرش‌های دستباف ایرانی، مشکلات شدید در انجام نقل و انتقال پول و حضور در بازارهای بین‌المللی در چندین سال اخیر، اجرای سیاست نادرست تعهد ارزی که باعث دلزدگی بازرگانان داخلی برای صادرات طی سال‌های اخیر شد؛ خام فروشی مواد اولیه به دلالان خارج کشور، استفاده از مواد اولیه نامرغوب و با کیفیت پایین، عدم استفاده از تکنولوژی پیشرفته در تولید مواد اولیه از جمله رنگ و نخ، عدم ارزیابی بازار جهانی و کار کارشناسی و البته عدم اختصاص اعتبارات لازم برای مطالعه علمی و اصولی بازارهای جدید؛ «با پیشرفت و گسترش بازارهای جهانی دیگر کار کردن به‌صورت سنتی امکان‌پذیر نیست و این یک نیاز مهم است که کارشناسانی با بررسی فرهنگ، تقاضا و سلیقه کشورهای مختلف بتوانند یک برنامه هدفمند برای تولید قالی‌های ایرانی تدوین کنند»، تولید انبوه فرش ماشینی توسط نهادها به بهانه اشتغالزایی عدم توجه به سلایق و نیازهای مصرف‌کنندگان، عدم دسترسی به اطلاعات و نیازهای بازار و عدم اختصاص اعتبارات لازم برای بازمعرفی و تبلیغات فرش دستباف در بازارهای موجود از جمله موانع و چالش‌های صادرات فرش دستباف ایرانی است.
تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری چه تأثیری بر صادرات داشته‌اند؟
فعالان صنعت فرش بر این باورند که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا که از سال ۸۷ اجرا شد نزدیک به ۲۵ درصد از بازارهای صادراتی ایران را دچار اختلال کرد، دولت آمریکا وقتی می‌خواهد ایران را تحریم کند و به او ضربه بزند این‌قدر آگاه است که اگر فرش ضربه بخورد می‌تواند به کشور ایران ضربه بزند؛ اولین کالایی که بعد از نفت تحریم می‌کند فرش دستباف است و می‌دانند اگر فرش دستباف ایران از بین برود مشکلات متعددی اقتصاد ایران را تهدید می‌کند. روی فرش دستباف مانند نفت حساسیت زیادی در حوزه تحریم‌ها وجود دارد، زیرا زنجیره انسانی زیادی را درگیر خود می‌کند.
چگونه با رقابت از سوی کشورهای دیگر مثل هند و ترکیه مقابله می‌کنید؟
کشور هند به خاطر ارزان بودن نیروی کار، و افغانستان به دلیل مواد اولیه ارزان چون ابریشم را خودشان تولید می‌کنند و ترکیه به دلیل ارتباط‌های خوب در بازار جهانی رقیب‌های سرسختی برای فرش ایران محسوب می‌شوند، ولی تنها دلیل خاص بودن و یکه تازی فرش ایرانی اولا اصالت آن است که با هیچ فرشی قابل قیاس نیست و ثانیاً نوع گره‌هایی که در فرش ابریشم ایران زده می‌شود قابل کپی نیست البته هرکسی علم تشخیص متفاوت بودن آن را ندارد.
نمایشگاه‌های بین‌المللی چه میزان در توسعه صادرات تأثیر دارند؟
نمایشگاه‌ها تأثیر بسیار زیادی می‌توانند در صنعت صادرات داشته باشند از جمله بازاریابی برای کالاهای شرکت‌کنندگان در نمایشگاه فروش مستقیم کالا به خریداران عمده یا مصرف‌کنندگان، معرفی کالاهای ابتکاری یا نوینی که در نتیجه تجاری‌سازی یافته‌های تحقیقاتی تولید شده‌اند به بازدیدکنندگان، پیدا کردن کانال‌های جدید توزیع کالا در کشورهایی که نمایشگاه در آن برگزاری شده است، شناسایی رقبای تجاری و آگاهی از ویژگی‌های کالاها و خدمات آنها، شرایط صدور، قیمت‌های پیشنهادی و… آگاهی از دیدگاه‌های مشتریان بالقوه در مورد نقاط ضعف کالاهای عرضه شده و اقداماتی که برای برطرف کردن آنها باید انجام گیرد.